Uluslararası Adalet Divanının (UAD), İsrail‘in, işgal ettiği Filistin topraklarındaki uygulamalarının türel sonuçlarını ele alacağı istişare görüşüne ait duruşmalarında, Türkiye dahil 52 devlet ve 3 milletlerarası kuruluş kelamlı beyanda bulunacak.
UAD, İsrail‘in Doğu Kudüs dahil işgal altında tuttuğu Filistin topraklarındaki uygulamalarının türel sonuçlarına ait verilecek istişare görüşünde kelamlı sunumların takvimini açıkladı. Buna nazaran ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu 52 devletin yanı sıra Arap Birliği, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Afrika Birliği’nin her biri 19-26 Şubat tarihleri ortasında otuzar dakika kelamlı sunumlarını gerçekleştirecek.
TÜRKİYE 26 ŞUBAT’TA BEYANDA BULUNACAK
Sözlü beyanlara 19 Şubat TSİ 12:15’te Filistin’in sunumuyla başlanırken son kelamlı beyan 26 Şubat tarihinde TSİ 16.00’da Maldivler tarafından yapılarak duruşmalar sona erecek. İsrail‘in, işgal altında tuttuğu Filistin’deki uygulamaların hukuksal sonuçlarına ait Türkiye’nin kelamlı beyanı ise 26 Şubat Pazartesi TSİ 12:00-12:30 ortasında yapılacak.
DANIŞMA GÖRÜŞLERİ BAĞLAYICI DEĞİL
Divan’ın temel vazifeleri ortasında devletler ortasında ortaya çıkan hukuksal ihtilafları, memleketler arası hukuka uygun biçimde çözmek ve kendisine yönlendirilen türel bahislerde danışman görüşü bildirmek bulunuyor. UAD bu sıkıntıda, BM Genel Şurasının talebi üzerine, İsrail‘in, işgal ettiği Filistin’deki siyasetleri ve uygulamalarının hukuksal sonuçlarına ait bağlayıcı olmayan müracaat görüşü verecek. Milletlerarası Adalet Divanının Lahey Barış Sarayı’nda halka açık yapılacak duruşmalar canlı yayınlanacak. Divan önünde bir istişare görüşüne birinci sefer bu kadar çok sayıda devletin yazılı ve kelamlı beyanda bulunduğu görülürken, yazılı beyanda bulunan İsrail‘in kelamlı duruşmalarda yer almaması dikkati çekti.
İSRAİL’İN SOYKIRIM SUÇLAMASIYLA YARGILANDIĞI DAVADAN FARKLI
UAD’nin, 19-26 Şubat tarihleri ortasında 52 devlet ve 3 memleketler arası kurumun kelamlı beyanlarını dinleyeceği istişare görüşü, Güney Afrika’nın İsrail aleyhine Soykırım Mukavelesi’nin ihlali sebebiyle açtığı davadan farklı olarak, iki devlet ortasında ihtilaflı bir davaya ait olmayıp, yalnızca İsrail’in Filistin’i işgalinin hukuksal sorumluluğuna ait Divan’ın bağlayıcı olmayan hukuksal görüşünü içeriyor.
BM GENEL ŞURASI GÖRÜŞ İSTEMİŞTİ
BM Genel Şurası Özel Siyasi ve Dekolonizasyon Komitesi 30 Aralık 2022 tarihli kararında Memleketler arası Adalet Divanından, 1967’deki savaştan bu yana İsrail’in faaliyetleri sonucunda Filistinlilerin kendi yazgısını tayin etme hakkının reddedilmesinin türel sonuçları hakkında görüş bildirmesini talep etmişti. BM Genel Heyeti, Divan’a yönelttiği birinci soruda “İsrail’in Filistin halkının kendi bahtını tayin hakkını daima olarak ihlal etmesinden, Kudüs’ün demografik yapısını, karakterini ve statüsünü değiştirmeye yönelik önlemler de dahil olmak üzere 1967’den bu yana işgal altında tuttuğu Filistin topraklarını uzun müddetli işgal, yerleşim ve ilhak etmesinden ve ilgili ayrımcı mevzuat ve önlemleri kabul etmesinden kaynaklanan tüzel sonuçlar nelerdir?” sözlerini kullanmıştı.
ICJ’den müracaat görüşü vermesi istenen ikinci soru ise “İsrail’in üstteki belirtilen siyaset ve uygulamaları işgalin türel statüsünü nasıl etkilemektedir ve bu statünün tüm devletler ve Birleşmiş Milletler için doğurduğu tüzel sonuçlar nelerdir?” formunda tabir edilmişti. Ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu ülkeler ve memleketler arası kurumlar, müşavere görüşü verilecek sorular hakkındaki kendi tavırlarını içeren yazılı beyanları Divan’a sunmuştu.
Merkezi Hollanda’nın idari başşehri Lahey’de bulunan UAD, birden fazla devlet ortasında çıkan çekişmeli davalara bakmasının yanı sıra BM organları ve öteki özel kurumlarının sorduğu sorular hakkında bağlayıcı olmayan müşavere görüşü verebiliyor. Milletlerarası Adalet Divanı 2004’teki bir istişare görüşünde, İsrail’in Filistin’de işgal ettiği topraklarda inşa ettiği duvarın memleketler arası hukuku ihlal ettiğini bildirmişti.
