Tamer IŞITIR
2021’de 25’inci yaşını kutlayan Bilgi Üniversitesi, kurduğu milletlerarası işbirlikleriyle ABD merkezli U.S. News & World Report’un yayınladığı ‘2022-En Âlâ Global Üniversiteler Sıralaması’nda Türkiye’nin en güzel vakıf üniversitesi olarak derecelendirildi. 2021’de dünyanın en saygın akreditasyon kuruluşlarından WASC Senior College and University Commission (WSCUC) tarafından da akredite edilme muvaffakiyetini gösteren Bilgi Üniversitesi’nin halihazırdaki çalışmalarını ve gelecek planlarını Rektör Alparslan Parlakçı’yla konuştuk.
Stanford, Berkeley üzere güçlü ABD üniversitelerinin sahip olduğu WASC akreditasyonundan “Bizim çok önemsediğimiz bir gelişme” diye bahseden Prof. Dr. Parlakçı, “Türkiye’den kriterleri karşılayan ve akredite edilen birinci üniversite olduk” diyor. ABD’nin girişimcilik ve inovasyon alanında önde gelen üniversitelerinden Arizona State Üniversitesi’yle gerçekleştirdikleri işbirliğini sorduğumuzdaysa, “Kalite odaklılığımıza, şeff afl ığımıza bakarak işbirliğine yanaşıyorlar” diyerek nitelikli eğitimin temeline dikkat çekiyor. Üniversite’nin yeni gayesinin yenilikçi teknolojiler alanına odaklanmak olduğunu söyleyen Parlakçı, “Teknoloji Merkezimizi devreye alıyoruz, son etaba geldik. Hocalarımız da biz de çok heyecanlıyız” diyerek motivasyonlarının üst düzeyde olduğuna işaret ediyor.
İSMİNİ STANFORD VE BERKELEY’İN YANINA YAZDIRDI
25 yıllık bir vakıf üniversitesinin tam da dijital ihtilal sürecinde başında bulunan bir rektör olarak, Türkiye’nin ve üniversitelerimizin durumunu nasıl görüyorsunuz? Bilhassa halihazırda 8 milyon üniversite öğrencisine sahip olduğumuzu düşündüğümüzde bu genç insan kaynağını ne halde bu çağa adapte etmek gerekir?
Yaşadığımız çağ süratli dönüşen bir çağ. Dünya artık bir köy. Bağlantı sistemleri çok süratli ve yaygın kullanılıyor. Bir fark meydana getirmek çok değerli bir temel bu dönemde. Üniversiteler meslek eğitimi sağlayan yerler ancak meslekler de değişiyor, dönüşüyor. Hangi branştan olursa olsun dijital maharetleri öne çıkmış insan kaynağına gereksinim var. Bunun ekonomik katkısını düşündüğümüzde verimlilik noktasında değerli bir fark meydana getiriyor. Ve bunu süratlice başarmak gerekiyor. Eğitimde daima yeni yazılımlar, yeni teknolojik sistemler ortaya çıkıyor. Müfredatlarımızı çok yeni tutmak muhtaçlığı kelam konusu. Laboratuvarlarda kullandığımız yazılımlarda da birebir halde. Global sorunlara dönük bir hassaslık oluşturmak hatta global vatandaşlık farkındalığının olması, öğrencilerin toplumsal sorumluluklara hassas olması üzere özellikler bugünün ehil beşerinin temel nitelikleri olarak öne çıkıyor diyebilirim.
İşgücü piyasasına gelişen teknoloji nedeniyle yakın vakitte 2 milyon farklı mesleğin yerleşeceği bedellendiriliyor. Bunun için çalışanların dijital maharetlerini geliştirmeleri kaide. Türkiye’de halihazırda yükseköğrenime devam eden 8 milyon yeni işgücüne katılacak gencin de bu maharetlerle donanmış olarak iş hayatına girmesi lazım. Üniversitelerin de dallar ve sanayiyle çok sıkı dirsek temasında olmaları gerekiyor. Zira mezunların çoğunlukla iş gücüne katıldıkları vakit marifet eksikliği olduğu istikametinde raporlamalar var. Münasebetiyle üniversite eğitimleri boyunca, alandaki stajlar ve öbür kanallarla bu eksikliği gidermeleri gerekiyor. Bugünün dünyasında global gelişmeleri çok yakından izlemek, dünyadaki üniversiteleri takip etmek gerekiyor. Örneğin 2021’de çok önemsediğimiz bir gelişmeye imza attık. Yakın vakitte dünyanın en saygın akreditasyon kuruluşlarından WASC Senior College and University Commission (WSCUC) tarafından akredite edildik. Kurumsal olarak Türkiye’den WASC’a akredite olan birinci üniversite olduk. Amerika’daki batı tarafında kalan üniversitelerin akredite edildiği, Stanford, Berkeley üzere önde gelen üniversitelerin karşılamış olduğu kriterleri sağlayan bir üniversite olduk. Aslında Türkiye’de şu anda kurumsal akreditasyon veren bir YÖKAK (Yükseköğrenim Kalite Kurulu) var. Biz de o sürecin içindeyiz. WASP akreditasyon sürecimizi YÖKAK Başkanı’na anlattık, onların da takdirini aldık.
ARIZONA STATE’LE ORTAK DİPLOMA VERECEK
Akreditasyon başarısı nitelikli eğitimin bir sonucu bir manada. WASC’a akredite olmak için zati aşikâr başlı yapısal sıkıntıları halletmiş olmak gerekiyor. Lakin bizim Türkiye ölçeğinde genel kabulümüz, yükseköğrenimde nitelik sorunu yaşandığı istikametinde. Bunun birçok alt başlığı var lakin size nazaran nitelikli eğitim sorununda üniversitelerimizin birinci elde yapabileceği neler var?
Nitelikli eğitimin bir parametresi verdiğiniz eğitimin milletlerarası ölçekte de kabul görmesidir. Bunun bir yolu milletlerarası akreditasyon kuruluşlarına gidip kurumsal olarak akredite olursunuz. Programlar bazında da (Mühendislik yahut İrtibat üzere fakülteler için) kısım akreditasyonu) bu mümkün. Nitelikli eğitimin bir başka yolu da dünyada düzgün noktada olan üniversitelerle işbirliği yapmak. Bilgi 25’inci yılını kutladı. Kuruluşumuzdan bu yana uluslararasılaşmaya kıymet veren bir üniversiteyiz. Kurulduğumuz birinci yıllardan beri London Schools of Economics’le ortak programlar yürütüyoruz. Yeniden Porsmouth Üniversitesi’yle işbirliklerimiz oldu. Yakın vakitte da Amerika’nın girişimcilik ve inovasyon alanında önde gelen üniversitelerinden Arizona State Üniversitesi’yle kapsamlı bir stratejik işbirliği mutabakatı imzaladık. Bu kapsamda hem eğitim manasında ortak diploma verme imkanı bulacağız hem de araştırma işbirlikleri yapacağız. Öğrencilerimiz 3 yıl burada 1 yıl Arizona’da eğitim alarak 2 programdan da mezun olabilecekler. Kalite odaklılığımıza, şeff afl ığımıza bakarak onlar da bizle işbirliğine yanaşıyorlar. Türkiye’deki üniversitelerin de bu kriterleri gözeterek süreçlerini dönüştürmeleri gerekir.
Teknolojik dönüşüm ekseninde Bilgi Üniversitesi ne cins çalışmalar yapıyor?
Yıllardır bu hususta çalışmalar yürütüyoruz lakin bu sene bir öteki atılım daha yaptık. Teknoloji Merkezi (TEK-MER) kurmak üzere bir protokol imzaladık. Beylikdüzü Belediyesi işbirliğiyle Teknoloji Merkezimizi tasarladık. Hocalarımızın orada kendi şirketlerini kurabilecekleri ve geliştirdikleri projeleri patentleyebilecekleri imkanlar sunmayı istiyoruz. Orada öğrencilerimiz çalışmalarda yer alacak lakin firmaların bilhassa girişimcilik ve inovasyon hususlarında öğrencilerimize mentorluk takviyesi sağlayabilecekleri bir yapılanma içindeyiz. KOSGEB dayanağıyla bunu hayata geçireceğiz, son evreye geldik. Hocalarımız sabırsızlıkla bekliyor. Orası bir motivasyon da getiriyor hocalar için. Akıllı ve sürdürülebilir teknolojiler geliştirmek… Teknoloji Merkezimizin ana temasını bu oluşturuyor. TEK-MER binamızın burada da (Santral Kampüsü) olmasını istek ediyoruz. Vakit içinde bunu da sağlayacağız. Projeler Ofisimizin dönüşümünü gerçekleştirdik. Orayı Teknoloji Transfer Merkezi olarak yapılandırdık. Girişimcilik, fikri mülkiyet hakları, proje davetlerine dönük eğitimler üzere takviyeler sunuyoruz. Yakında teknoloji parkı oluşturmak üzere bir projemiz de olacak.
75 milyon TL’lik SAYEM projesiyle akıllı mesken uygulamaları geliştiriyor
Yeni çağ, iktisatta işbirliği tekniklerini de dönüştürüyor. Örneğin Aselsan’ın bir girişimcilik programı başladı. Kesimin en büyüğü olarak savunma start-up’larıyla bir ekosistem yaratıyorlar. Mesela kimi büyük mobilyacılarımız ihracat odaklı kümelenmeye gitti. Ortak mobilya tesisi kurdular. Maliyetleri yüzde 70 azaltırken, kârı da artıran bir model inşa ettiler. Akademi tarafında buna emsal ne çeşit yeni örnekler var ya da oluşturulabilir?
Mesela Arçelik’in öncülük ettiği bir Sanayi Yenilik Ağ Düzeneği (SAYEM) projesinde, bizim Mühendislik Fakültesi hocalarımız da yer alıyor. 75 milyon TL’lik büyük bir proje. Proje kapsamında akıllı konut platformu uygulamaları geliştiriliyor. Bizim yer aldığımız projede elinizi yıkadığınız vakit elinizdeki mikropların ne kadarının yıkama sonunda temizlendiği ölçülüyor. Koç, Bilkent, Sabancı üzere üniversiteler de bu projelerde kıymetli roller üstleniyor. Yeni projeler de kurgulanabilir alışılmış. Nitelikli üniversite eğitimini bu bahsettiğim çerçevede yerleştirebilirsek, yani kalite odaklılık, akreditasyon süreçlerini önemseme, milletlerarasılaşma mevzularını halletmek elbet üniversite-sanayi işbirliklerinin de yapısını ve hacmini çok genişletebilir. Üniversite eğitiminin içinde kelam konusu kriterleri bütün paydaşların içselleştirmesiyle, hayata geçirilecek yeni işbirliği modelleri kurgulanabilir.
Araştırma projelerine ne çeşit katkılar veriyorsunuz, proje takviyeleri için bilhassa önemsediğiniz kriterler var mı?
Araştırma projelerinin yarısını bütçe manasında üniversite içi kaynaklardan fonluyoruz. 2-3 cins proje dayanağımız kelam konusu. Birincisi bütün üniversitelerde olan bilimsel araştırma dayanaklarımız var. Onların fonlamaları natürel ki 50-60 bin TL’yle hudutlu. Lakin Tübitak davetleri üzere daha büyük projeler için RDI dediğimiz (Research, Development, Innovation) muhakkak öncelikli alanlarda takviyelerimiz 600-700 bin liralara kadar çıkabiliyor. Her yıl güncellenerek artırılıyor. Burada disiplinlerarası yaklaşımla bir fakültenin hocaları değil, en az 2-3 fakültenin öğretim üyelerinin yer aldığı projelerin desteklenmesi konusunu önemsiyoruz. Üniversite-sanayi işbirliği manasında başta Mühendislik ve Tabiat Bilimleri olmak üzere birçok branş ve toplumsal bahislerde çalışmalar yapıyoruz. Hocalarımızın danışmanlık yürüttüğü ve patent geliştirdiği şirketler var. Hocaların bu işbirliklerini natürel ki önemsiyoruz, lakin projelere öğrencilerin de dahil olmalarını sağlıyoruz. Lisansüstü esasen doğal ögesi o projelerin. Lakin bizde lisans seviyesindeki öğrenciler de çalışmaya başlıyor. Girişimcilik ve inovasyon hususlarında 100’ü aşkın lisans ve lisansüstü seviyede deersimiz var. Patent yazma ve geliştirme konusunu daha yeni müfredatımıza kattık. Öte taraftan iç kaynaklarla fonladığımız projelerin dışında öteki fonlanan projelerin yüzde 43’ü Avrupa Birliği fonlanan projelerinden fonlama yapılar. ERC (Avrupa Araştırma Konseyi) projemiz de büyük oranda işliyor.
Batı’ya gidemeyen yabancı öğrenciler Türkiye için fırsat
Türk üniversitelerinin sizce ne cins avantajları var? Eğitim kalitesi bu avantajlar kıymetlendirilerek iyileştirilebilir mi?
Türkiye şu anda geldiği nokta itibariyle, üniversite eğitimi manasında Avrupa’da Amerika’da eğitim almaya gidemeyen öğrencilerin geldiği bir ülke. Değerli oranda yabancı öğrenci çekiyoruz. Yabancı öğrencilerin Türkiye’ye gelmesinin çok avantajları var. Mesela biz İngilizce eğitim veren bir üniversiteyiz. Yabancı öğrencilerin olması lisan eğitimi açısından çok kıymetli bir duruşu simgeliyor. Orada taviz vermeksizin devam etmek gerek. Güzel öğrenciler de geliyor Türkiye’ye. Mühendislik eğitimi almaya gelen hayli başarılı öğrenci var. Türkiye için eğitim kalitesinin yükselmesi ve ülke iktisadına katma bedel getirmesi açısından bu öğrencileri buraya çekmek bence bir fırsat.
Yeni dünyanın şifreleri zımnî değil
Türk üniversitelerinin sizce ne tıp avantajları var? Eğitim kalitesi bu avantajlar kıymetlendirilerek iyileştirilebilir mi?
Türkiye şu anda geldiği nokta itibariyle, üniversite eğitimi manasında Avrupa’da Amerika’da eğitim almaya gidemeyen öğrencilerin geldiği bir ülke. Kıymetli oranda yabancı öğrenci çekiyoruz. Yabancı öğrencilerin Türkiye’ye gelmesinin çok avantajları var. Mesela biz İngilizce eğitim veren bir üniversiteyiz. Yabancı öğrencilerin olması lisan eğitimi açısından çok kıymetli bir duruşu simgeliyor. Orada taviz vermeksizin devam etmek gerek. Yeterli öğrenciler de geliyor Türkiye’ye. Mühendislik eğitimi almaya gelen hayli başarılı öğrenci var. Türkiye için eğitim kalitesinin yükselmesi ve ülke iktisadına katma kıymet getirmesi açısından bu öğrencileri buraya çekmek bence bir fırsat.
Hayli kıymetli bir nokta burası. Günümüz dünyasında sanayi ihtilaliyle başlayan o açığı kapatabileceğimiz en kıymetli fırsat yazılım ve kodlama alanları. Burada atılacak olan adımlar bizim o ortadaki farkı çok kolay ve süratli bir formda kapatmamıza yardımcı olabilir. Bir mezunda yazılım marifetinin çok düzgün olması gerekiyor. Bakın bu çok kolay bir formda hayata geçebilecek bir olay. Konutunuzda oturup Google yardımıyla kodlamayı öğrenebilirsiniz. Çok sıkıntı değil ve bu artık hayatın her yerinde var. Konutunuzdaki bulaşık makinasının, yazıcının, çamaşır makinasının her elektroniğin bir kodu var. Bu hünerleri kazandırdığımız vakit o farkı süratle kapatabiliriz diye düşünüyorum. Türkiye’nin diyelim ki savunma alanında geliştirdiği projelerde en öne çıktığımız alan yazılım tarafı. Çok evvelce bu çeşit teknolojilerin yazılımlarını yurtdışından ithal ediyorduk yahut vakit zaman içeriğine erişemiyorduk. Lakin bugün mühendislerimiz artık kendileri bunları geliştirebiliyor. Bu yeni dünyanın şifreleri kapalı değil. Hakikat hedefl er koyup planlamasını da hakikat yapabilirsek beklentimizin de ötesinde muvaffakiyetler yakalayabiliriz.
Edison’un ideolojisi bizim ideolojimiz
Edison ampulü icat eden kişi. O ampulün içinde o ışımayı yapan volfram denilen bir element vardır. Natürel ampulü ampul yapana kadar çok çalışıyor Edison. Birçok materyal kombinliyor. 10 bin tane gereç deniyor. Edison’a diyorlar ki, “10 bin materyal denedin, artık vazgeçmiyor musunuz?” O da diyor ki, “Ben 10 bin gerecin bu işe yaramadığını öğrendim.” Bizim mottomuz “okul için değil, hayat için öğrenmeli”. Bizim başından beri üniversitemizde rektörlük yapmış hocalarımızın hepsi ders vermeye devam ediyorlar. Burhan Şenatalar üzere, kurucu rektörümüz Asaf Savaş Akat üzere hocalarımız eğitme serüvenlerine hala devam ediyorlar. 2 0 bin öğrencimizle 25 yıldır hayatın içinde yaparak ve uygulayarak öğrenmeyi benimseyen bir üniversiteysek, bunu bu ideolojiye borçluyuz.
